درفش ایرانی نشانگر تمدنی کهن
تاریخ انتشار: ۱۵ فروردین ۱۳۹۷ | کد خبر: ۱۷۹۱۷۴۶۴
تمدن پرسابقه ایرانی، در بسیاری از پدیده های انسانی گوی سبقت را از سایر تمدن های جهان ربوده و اعتقاد بر اینست که نخستین پرچم جهان از ایرانیان بوده است.
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا به‌نقل از پایگاه خبری تحلیلی قدس خبر ؛ پرچم قطعه پارچه منقوش به نشانی خاص که معمولا به میله ای آویخته می شود و به عنوان نماد یک قوم، کشور، آرمان و یا سازمان معینی به کار می رود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
واژه پرچم در سده های 6-5 قمری از زبان ترکی وارد فارسی شده و از سده 12 قمری به معنای امروزی آن متداول گردیده است. کلماتی مانند بیرق، درفش، علم، رایت، لوا، سنجق، علامت و بند نیز در زبان فارسی و عربی و ترکی به همین معنا است.
در فرهنگ اسلامی در دست گرفتن لوا معنای کتابی پیشوایی، برتری، دلاوری و به پیشواز خطر رفتن را می رساند. در حوادث مهم در دست داشتن پرچم تأیید و جلب اعتماد دیگران را به دنبال داشت و نوعی اقتدار به حامل می بخشید.
در مغرب سرزمین های اسلامی، اویان اندلس تا مدت ها رنگ سفید و یا سرخ را حفظ کردند و در شرق سزمین های اسلامی، فرمانروایان دولت های ترک از پرچم های بزرگ با منگوله ای بزرگ از موی که به آن شالش یا چتر می گفتند، استفاده می کردند.
پرچم در ایران
همزمان با پیدایش سلسله های پادشاهی ایرانی و یا شاید اندکی پیش از آن استفاده از پرچم در نبرهای ایرانیان رایج بود. پرچم نزد ایرانیان افزون بر جنبه های نظامی و سیاسی، با برخی باورهای اسطوره ای و دینی هم آمیخته بود.
در سپاه کوروش برای حفظ نظم و شناسایی دسته های نظامی از درفش های رنگارنگ استفاده می شد و پرچم ویژه کوروش رنگ سفید و تصویری از عقابی زرین و گشوده بال در میانه آن بوده است. گزارش های تاریخی نشان می دهد که پرچم ایرانیان از عهد باستان تا پایان دوره ساسانی درفش کاویانی نام داشته است.
دوران اساطیری
سابقه این درفش ایرانی به همان درفش کاویانی باستانی بر می گردد و در شاهنامه از این واژه نام برده شده است. در کتاب های تاریخی، درفش کاویان زمان ساسانیان از پوست شیر یا پلنگ ساخته شده بود و نقش جانور بر روی آن نبوده است. محمدبن جدیر طبری در کتاب الامم و الملوک و ابوالحسن مسعودی در کتاب مروج اهب، نوشته اند:« درفش کاویانی به درازای دوازده ارش که اگر هر ارش را که فاصله بین نوک انگشتان دست تا بندگاه آرنج است 60 سانتی متر به حساب آوریم، تقریبا پنج متر عرض و هفت متر طول داشت».
درفش کاویانی را همه پادشاهان ایران گرامی می داشتند و هر پادشاهی که به قدرت می رسید، تعدادی جواهر به آن اضافه می کرد. در حمله اعراب به ایران در اطراف شهر نهاوند، این درفش به دست آنان افتاد و به همراه فرش مشهور «بهارستان» نزد خلیفه مسلمانان، عمر بن خطاب بردند. وی از گوهرها و جواهرات آویخته شده، شگفت زده شد و در منابع آمده که جواهرات را جدا کرده و آن پوست را سوزانیدند.
درفش کاویانی
پس از تازش تازیان به ایران، تا 200 سال ایرانیان پرچمی نداشتند و تنها ابومسلم خراسانی و بابک خرمدین که از قهرمانان ملی ایران بودند، پرچمی سیاه و سرخ داشتند و طرفداران آنان را سیاه جامگان و سرخ جامگان می خواندند. همچنین استفاده از تصویرپردازی و نگارگری از نظر علمای اسلام در آن زمان حرام بوده و هیچ نقش و نگاری از جانداران بر روی درفش نبوده است.
رنگ سیاه نماد پیروان ابومسلم خراسانی
رنگ سرخ نماد پیروان بابک خرم دین
تمدن پرسابقه ایرانی، در بسیاری از پدیده های انسانی گوی سبقت را از سایر تمدن های جهان ربوده و اعتقاد بر اینست که نخستین پرچم جهان از ایرانیان بوده است.
دوران تاریخی
آنچه از نخستین سلسله ایرانی یعنی هخامنشیان برآمده نشانگر اینست که پرچم یا درفش در این حکومت وجود داشته و حتی در دیوار نگاره ها مشخص بوده است و فردی به عنوان درفشدار مسئول نگهداری از آن بوده است. در دوره انتهایی پیش از ورود اسلام، یعنی در دوره ساسانیان، پرچم هایی با نشان هایی که اغلب از حیوانات است، دیده می شود. در این دوران برای نخستین بار پای شیر به نمادهای پرچم ایران باز می شود.
نخستین تصویر بر درفش ایرانی
در سال 355 شمسی، با پیروزی غزنویان علیه سامانیان، سلطان محمود غزنوی دستور داد تصویر ماه کامل زردوزی شده روی صفحه سیاهی که نماد تابعیت وی از خلافت بغداد بود، قرار گرفت و به دلیل علاقه او به شکار شیر در سال 410 خورشیدی، تصویر شیر جایگزین ماه شد و تا زمان انقلاب اسلامی در سال 1357 این تصویر باقی ماند.
پرچم غزنویان
افزوده شدن نقش خورشید بر پشت شیر
از قرن هفتم هجری، خورشید در صورت فلکی اسد، نقش نمادین و رایج شد و نشان از ورود ستاره بینی در فرهنگ عام، نشان ها و نقش های هنری بوده است. قدیمی ترین پرچم شیر و خورشید دار، به سال 826 هجری قمری هزمان با دوره تیموریان برمی گردد.
گفته می شود که نخستین کسانی ک پرچم هایی به رنگ سبز، سرخ و زرد برافراشتند، سلجوقیان بودند. شاید همان ها نیز برای نخستین بار نقش شیر و خورشید را بر پرچم های خویش قرار داند.
در زمان خوارزمشاهیان یا سلجوقیان سکه هائی زده شد که بر روی آن نقش خورشید بر پشت آمده بود، رسمی که به سرعت در مورد پرچم ها نیز رعایت گردید. در مورد علت استفاده از خورشید دو دیدگاه وجود دارد، یکی اینکه چون شیر گذشته از نماد دلاوری و قدرت، نشانه ماه مرداد یا اسد هم بوده و خورشید در ماه مرداد در اوج بلندی و گرمای خود است، به این ترتیب همبستگی میان خانه شیر یا برج اسد با میانهٌ تابستان نشان داده می شود. نظریه دیگر بر تاًثیر آئین مهرپرستی و میترائیسم در ایران دلالت دارد و حکایت از آن دارد که به دلیل تقدس خورشید در این آئین، ایرانیان کهن ترجیح دادند خورشید بر روی سکه ها و پرچم بر پشت شیر قرار گیرد. بر اساس گزارش ابوریحان بیرونی، پادشاهان ایرانی در جشن مهرگان تاجی بر سر میگذاشتند که نقش خورشید بر آن بود و نیز تصویر شیر و خورشید بر پرچم سربازان مغول در نقاشی مربوط به فتح نیشابور، وجود این نشان را در دوره هایی از تاریخ ایران تایید می کند.
پرچم سلجوقیان
به نظر می رسد پادشاهان صفوی نخستین کسانی بودند که نقش شیر و خورشید را به عنوان نشان رسمی خود پذیرفتند و این امر با توجه به باورهای دینی صفویان و لقب حضرت علی(ع) بسیار محتمل است. منصب علمدار باشی در دولت صفویه نشان از اهمیت و نماد قدرت و حکومت است. در دوران حکومت 230 ساله صفویان بر ایران، تنها شاه اسماعیل اول و شاه طهماسب اول بر پرچم خود نقش شیر و خورشید نداشتند. پرچم شاه اسماعیل کاملا سبز رنگ بوده و بر بالای آن تصویر ماه قرار داشت و شاه طهماسب چون زاده ماه فروردین یا برج حمل بود، دستور داد به جای شیر و خورشید، تصویر گوسفند نماد برج حمل را بر پرچم ها و سکه ها ترسیم کنند. در بقیهً دوران حاکمیت صفویان، پرچم ایران، سبز رنگ بوده و شیر و خورشید روی آن زردوزی می کردند.
پرچم شاه اسماعیل اول
پرچم شاه طهماسب اول
مهمترین و اصی ترین پرچم دوران صفویه
در دوره افشاریان دولت ایران پرچم های گوناگون داشت اما پرچم رسمی حکومت، پرچمی سفید به شکل سه گوش با نقش شیر و خورشید بود. در دوران نادرشاه افشار، از آنجا که نادر مردی خود ساخته بود توانست با کوششی عظیم ایران را از حکومت ملوک الطوایفی رها ساخته و بار دیگر یکپارچه و متحد کند. در همین دوره بود که تغییراتی در خور پرچم ملی و نظامی ایران بوجود آمد. درفش شاهی یا بیرق سلطنتی در دوران نادرشاه از ابریشم سرخ و زرد ساخته می شد و بر روی آن تصویر شیر و خورشید هم وجود داشت اما درفش ملی ایرانیان در این زمان سه رنگ سبز و سفید و سرخ با شیری در حالت نیمرخ و در حال راه رفتن داشته که خورشیدی نیمه بر آمده بر پشت آن بود و در درون دایره خورشید نوشته بود: " المک الله ".
یکی از پرچم های دوره افشار
سپاهیان نادر در تصویری که از جنگ وی با محمد گورکانی، پادشاه هند، کشیده شده است، بیرقی سه گوش با رنگ سفید در دست دارند که در گوشه بالایی آن نواری سبز رنگ و در قسمت پایینی آن نواری سرخ دوخته شده است. شیری با دم برافراشته به صورت نیمرخ در حال راه رفتن است و درون دایره خورشید آن باز هم «المک الله» آمده است. بر این اساس می‌توان گفت پرچم سه رنگ عهد نادر مادر پرچم سه رنگ فعلی ایران است. زیرا در این زمان بود که برای نخستین بار این سه رنگ بر روی پرچم های نظامی و ملی آمد، هر چند هنوز پرچم ها سه گوشه بودند.
پرچم دوران زندیه
داستان درفش ایرانی از گذشته تا به امروز در دو مقاله تنظیم شده است که در بخش اول شکل گیری اولیه آن تا پیش از دوره قاجار و چهار گوشه شدن پرچم ایرانی مورد بررسی قرار گرفت.
انتهای پیام/
منبع: دانا
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.dana.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «دانا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۷۹۱۷۴۶۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
امیدواری ژینولا به کامبک پاری سن ژرمن مقابل دورتموند: آنها از نظر جسمانی، تکنیکی و تاکتیکی آماده هستند